Stephen Hawking 8 Ocak 1942 yılında doğmuştur. 14 Mart 2018 tarihinde, 76 yaşında vefat etmiştir. Einstein’dan bu yana dünyaya gelmiş en parlak teorik fizikçi olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda fizikçi, kozmolog, astronom, teorisyen ve yazardır. Hawking, kara deliklerden büyük patlamaya kadar birçok alanda çalışmalar yaparak astrofizik, kozmoloji ve teorik fizikte devrimsel teoriler geliştirdi. 1982’de İngiliz Kraliyet Nişanı Commander of the British Empire (CBE) ile ödüllendirilmiş, birçok madalya ve ödül kazanmıştır. Royal Society’nin ve Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi (National Academy of Sciences) üyesidir.
Oxford Üniversitesi’ni birincilikle bitirip Cambridge Üniversitesi’nde kozmoloji (evren bilimi) doktorası yapmıştır. Gençliğinde birçok spor dalıyla ilgilenmiştir. Ata binmeyi seviyor, kürek sporuyla ilgileniyordu. Ancak Cambridge’teyken motor nöron hastalığı teşhisi kondu ve vücudunun işlevini neredeyse tamamen kaybetti.
Stephen Hawking, amyotrofik lateral skleroz (ALS) hastalığının nadir görülen, erken kendini gösterip yavaş ilerleyen bir formuna yakalanmıştı. Bu hastalığın teşhisi 1963’te, Hawking 21 yaşındayken konuldu; doktorları tarafından Hawking’e iki yıllık ömür biçildi. Vücudunda sadece sağ yanağında bulunan bir kası hareket ettiren ünlü fizikçinin konuşması için sandalyesinin önündeki ekranında özel bir program bulunuyordu.
Motor nöronları zamanla yüzde seksenini öldürerek sinir sistemini felç eden; ancak beynin zihinsel faaliyetlerine dokunmayan bu hastalık, Hawking’i hayatı boyunca tekerlekli sandalyede yaşamaya mahkum etti. ALS hastalığı, Hawking’i sadece sağ yanağını kullanmaya mahkum bıraktı.
Teknolojik yenilikleriyle bilinen Intel, 1977’den beri Hawking’in konuşmasını sağlayan bilgisayar sisteminin geliştirilmesi için uğraştı. Hawking, vücudunda tek hareket ettirebildiği yeri olan sağ yanağını kullanarak bilgisayar aracılığıyla iletişim kuruyor, yanağını oynattığında ise kızılötesi sensörü harekete geçiriyordu. Buna bağlı olarak hareket eden imleç o anda vurguladığı tuşu ya da seçeneği belirliyordu. Hawking’in tekerlekli sandalyesine monte edilmiş ekrana gönderdiği bu yazılar ses sentezleme çalışmasıyla insan sesi şeklinde hoparlörden duyuluyordu. Ekranda bulunan program, yanağındaki kas aracılığıyla yazılan yazıları seslendiriyor, bu sayede konferans bile veriyordu.
Benzer Durumlar
Keith Thomas 18 Temmuz 2020 tarihinde geçirdiği bir dalış kazası sonucu C4 ve C5 omurlarında hasar meydana geldi ve bu durum göğsünden aşağısında tamamen hareket ve his kaybına neden oldu. Ancak, Keith Thomas isimli bu kişi ilk defa yürütülen klinik bir deneye katıldıktan sadece aylar sonra, beynine yerleştirilen yapay zeka destekli mikroçip beyin implantları sayesinde ellerini yeniden hissedip hareket ettirmeye başladı. Laboratuvar ortamının dışında, cihazlar kapatıldıktan sonra bile kol ve bilek hareketlerinde kalıcı iyileşmeler yaşandığı görüldü. Bu sayede yapay zekalı beyin implantı ameliyatıyla hasta elini yeniden hissetmeye başlamış oldu.
San Francisco ve Berkeley California Üniversitesi araştırmacıları, beyin kökündeki inme sebebiyle felç geçiren bir kadının dijital bir avatar yoluyla konuşmasını sağlayan yeni bir teknoloji geliştirdiler. Bilim insanlarının geliştirdiği bu BCI(Bbeyin-Bbilgisayar Aarayüzü) sistem, konuşma ve yüz ifadelerinin beyin sinyallerini dakikada yaklaşık 80 kelimelik hızla çözüp metne dönüştürme kapasitesine sahipti bu sayede felçli bir kadının yeniden kendi sesiyle konuşması sağlandı.
Özel Gereksinimli Bireylerin Kullanabileceği Teknolojik Ürün ve Uygulamalara Örnekler
Geçmişten günümüze sürekli olarak yeni teknolojiler geliştirilmekte ve engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmak için çalışmalar devam etmekte uygulamalar geliştirilmektedir. Aşağıdaki ürün ve uygulamalar bunlardan birkaçıdır.
- AbiliSense – Çevredeki sesleri işitme engellilerin anlayacağı görsel uyarılara çeviren bir teknoloji.
- OrCam MyEye 2.0 – Neredeyse tüm gözlük çerçevelerine bağlanan, herhangi bir kitabı okumanıza ve hatta e-postanızı yakalamanıza olanak tanıyan küçük bir kameraya sahip küçük bir cihazdır.
- Otsimo – Özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara yönelik hazırlanmış eğitsel oyunlar içeren bir mobil oyun platformdur.
- Seeing AI – Microsoft’un görme engelliler için geliştirdiği yapay zekâ uygulamasıdır. Ücretsiz olan uygulama ile görme engelliler, çevrelerindeki görsel öğeleri ses yoluyla algılayabiliyor, metin okuyabiliyor ve alışverişlerini yapabiliyor.
- Sesgoritma – İşaret dilini eş zamanlı olarak sese ve yazıya çeviren bir uygulama.
Engelli Bireyler İçin Üretilmiş Teknolojik Ürünler
1. Giyilebilir Parmak Okuyucu
Engelliler için teknolojik ürünler başında giyilebilir parmak okuyucu gelmektedir. Metinleri okumanıza yardım eden giyilebilir bir alet. Bu aletin İki işlevi var. Birincisi, görme bozuklukları olanların bir kitaptaki veya elektronik cihazda basılı olan metinleri okumalarına yardım etmek. Ayrıca, tercüme aracı olarak da kullanılabilir. Kullanabilmek için parmağınıza taktıktan sonra her seferde tek bir satırı işaret etmelisiniz.
2. Liftware
Bu ürün, kaşık veya çatal gibi bir aleti taktığınızda kendi kendini sabitleyebilen bir tutacak. Özellikle Parkinson’dan mustarip kişiler için büyük kolaylık sağlıyor. Titremenin etkisini yüzde yetmiş oranında azaltarak yemeklerin hastanın ağzına ulaşamadan dökülmesini kayda değer ölçüde azaltmakta ve kendi kendilerine yemek yapabilmelerini sağlamaktadır.
3. iBot Merdiven Çıkan Tekerlekli Sandalye
Fiziksel engelliler için üretilmiş, kendini dengeleyebilen ve merdiven çıkabilen bir tekerlekli sandalye. Bu ürün, tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan kişilere hareket özgürlüğü sağlıyor.
4. Talkitt
Konuşma ve dil sorunları olan ve başkalarıyla iletişim kuramayan kişiler için geliştirilen bu cihaz, anlaşılmaz telaffuzları anlaşılabilir konuşmalara çeviriyor. Böylece, onların konuşma güçlüğüne rağmen ne demek istediklerini anlayabiliyoruz.
5. Google Sürücüsüz Araba
Google’ın sürücüsüz arabası, engelliler için teknoloji alanında büyük bir potansiyeli elinde barındırıyor. Bu araba, hem görme engelliler, hem diğer fiziksel engelliler hem zihinsel engelliler için özgür ve güvenli bir seyahat anlamına gelebilir.
6. DEKA Robotik Kol
Geleneksel protez kolların yerine çok daha ayrıntılı ve fonksiyonel bir kol üzerinde çalışan ekip dört kilodan hafif ve bir üzümü soyabilecek kadar kontrol sahibi bir kol üretti.
7. Sesame Akıllı Telefon
Sesame akıllı telefon, ön kamerasıyla takip edebildiği hafif baş hareketleriyle kullanılmak için tasarlanmış. Ses kontrolü sayesinde ellerin kullanmasına gerek kalmıyor.
Kaynakça
- Engelliler İçin 5 Yardımcı Teknoloji – Engelli.com. (n.d.). Engelli.com. https://www.engelli.com/engelliler-icin-5-yardimci-teknoloji/
- Engelsiz Yaşam Teknolojileri – Bağımsız Yaşam (2018) . (nd). Sabancı Vakfı. https://www.sabancivakfi.org/tr/sosyal-degisim/engelsiz-yasam-teknolojileri-2018
- Kendine Merdiven İnip Çıkabilen Tekerlekli Sandalye • Bigumigu . (nd). Bigumigu. https://bigumigu.com/haber/kendine-kendine-merdiven-inip-cikabilen-tekerlekli-sandalye/
- “Hissedebilen” Zihin Kontrollü Kol Protezleri, Artık Günlük Yaşamın Bir Parçası! – Evrim Ağacı . (nd). Evrim Ağacı. https://evrimagaci.org/hissedebilen-zihin-kontrollu-kol-protezleri-artik-gunluk-yasamin-bir-parcasi-8654
- Product Spotlight: Talkitt – Understandable Speech. (n.d.). Abilities | Serving the Community since 1979. https://www.abilities.com/community/talkitt.html
- Sadece sağ taraftaki bir kası hareket ettirebilen Stephen Hawking nasıl konuşuyordu? (nd). Gzt. https://www.gzt.com/jurnalist/sadece-sag-yanagindaki-bir-kasi-hareket-ettirebilen-stephen-hawking-nasil-konusuyordu-2720411
- Susam Telefon projesi ile dokunmadan akıllı telefonlar kontrol edilebilecek . (nd). DonanımHaber. https://www.donanimhaber.com/Sesame-Phone-projesi-ile-dokunmadan-akilli-telefonlar-kontrol-ed mümkün–70730#&gid=70730&pid=1
- Stephen Hawking ve Sandalyesi Nasıl Çalışıyor? » Kozan Demircan . (nd). Kozan Demircan. https://khosann.com/stephen-hawking-ve-sandalyesi-nasil-calisiyor/
- Teknolojik Ürünler – Teknolojik Ürünler Nelerdir? -blog11 . (nd). blog11. https://blog.n11.com/teknoloji/engelliler-icin-teknolojik-urunler
- TÜRKİYE, P.S. (2023, 3 Ağustos). Yapay Zekalı Beyin İmplantı Ameliyatıyla Bir Hasta Elini Yeniden Hissetmeye Başladı – Popular Science . Popüler Bilim. https://popsci.com.tr/yapay-zekali-beyin-implanti-ameliyatiyla-bir-hasta-elini-yeniden-hissetmeye-basladi/
- TÜRKİYE, P.S. (2023b, 23 Eylül). Yapay Zeka Felçli Bir Kadının Yeniden Kendi Sesiyle Konuşmasını Sağladı – Popular Science . Popüler Bilim. https://popsci.com.tr/yapay-zeka-felcli-bir-kadinin-yeniden-kendi-sesiyle-konusmasini-sagladi/
- Yemeklerinizin tadını istediğiniz gibi çıkarın – Liftware Seviyesi | Kaldırma yazılımı (nd). Liftware – Güvenle yiyin. https://www.liftware.com/independence/
- https://www.vargonen.com/blog/stephen-hawking-kimdir-hayati-ve-buluslari-nelerdir
- https://webrazzi.com/2014/05/28/google-surucusuz-otomobili/